Nederlands of Vlaams?
Ik ben een Vlaamse vertaler maar ik vertaal in het Nederlands. Dit is dan wel maar een korte zin, ze kan tot heel wat verwarring leiden. Want… Vlaams is een heel andere taal dan Nederlands, toch?
Om deze vraag correct te beantwoorden, dienen we een verschil te maken tussen gesproken en geschreven taal.
Gesproken taal
In gesproken taal zijn de verschillen tussen Vlaams en Nederlands aanzienlijk. Je kunt dit vergelijken met het verschil tussen Brits Engels en Amerikaans Engels. Dat is dan ook de reden waarom gedubde dvd’s zowel een Nederlandse als Vlaamse versie bevatten.
Maar dat is gesproken taal. Vertaling is iets helemaal anders en heeft niets te maken met gesproken taal.
Geschreven taal
Geschreven taal is een heel andere kwestie. De meeste teksten kunnen zowel door een Nederlandse als een Vlaamse vertaler in het Nederlands worden vertaald. Er zou weinig tot geen verschil mogen zijn. Enkele bureaus, voornamelijk Nederlandse, gaan hiermee niet akkoord. Maar alles welbeschouwd zijn goede vertalers professionals. Ze weten welke woordenschat en syntax ze moeten gebruiken om een tekst te schrijven die voor zowel Vlaanderen als Nederland geschikt is.
Want zelfs de beste Vlaamse of Nederlandse vertaler zal al eens terminologie of syntax gebruiken die net iets Vlaamser of Hollandser aandoet. De lezer merkt dit nauwelijks op. Maar enkele bedrijven, vooral in de Randstad, hebben zo hun eigen (niet-Nederlandse) taalgebruik en zijn bijzonder onverdraagzaam, zelfs tegenover de landgenoten van buiten hun eigen regio.
Als er ooit een probleem is, dan ligt dat waarschijnlijk aan de vertaler die niet in staat is om een kwaliteitsvolle Vlaamse/Nederlandse tekst te schrijven, of aan de intolerante houding van het bedrijf of de tussenpersoon. Vlaamse woorden en Vlaamse syntax werden als niet correct beschouwd en zelfs het toonaangevende woordenboek, Van Dale, deed hieraan mee door alle typisch Vlaamse woorden een label mee te geven maar dat niet te doen voor de typisch Hollandse woorden. Het Nederlands uit het noorden werd onterecht als de enige goede standaard beschouwd en alle overige Nederlands was inferieur en fout. In het verleden was er een algemeen superioriteitsgevoel bij vertalers Nederlands uit Nederlands tegenover die uit Vlaanderen.
Ondertussen is dit superioriteitsgevoel bij de meeste Nederlanders verdwenen en vervangen door een vorm van wederzijds respect en zelfs interesse voor de taal en woordenschat van de collega’s uit het buurland. En Van Dale heeft besloten om een label voor typisch Hollandse woorden in te voeren zodat beide landen met evenveel respect worden behandeld. Sommige Nederlandse vertalers gebruiken ondertussen ook typisch Vlaamse woorden. Niet verwonderlijk dat de Taalunie opmerkt dat de geschreven taal van beide landen steeds identieker wordt. Nu moeten alleen Nederlandse vertaalbureaus en enkele van hun klanten dat nog leren beseffen!
Uitzondering
Er is uiteraard een uitzondering: wanneer je een tekst hebt die vol zit met culturele verwijzingen of waarin de lezer op een heel informele manier wordt aangesproken, dan heb je een lokale vertaler nodig. In dat geval is het ook bijzonder moeilijk om een tekst te schrijven die voor beide landen bruikbaar is. Maar dit soort teksten bedraagt niet meer dan enkele procenten van alle vertalingen in het Nederlands.
Onlangs vroeg een klant me om een Nederlandse tekst te vervlaamsen. Hij dacht dat er een aanzienlijk budget zou nodig zijn. Toen ik de tekst las, bleek al snel dat er voor Vlaanderen niet zo veel moest worden gewijzigd. Op enkele zaken na was de tekst perfect bruikbaar in Vlaanderen en niemand zou merken dat die door een Nederlander was geschreven. Wel moest ik hier en daar Nederlandse woorden schrijven waar de Nederlandse schrijver Engels of Frans had gebruikt!
